Een gesprek

A conversation, a photo by FotoSyb on Flickr.

Soms komt de dreun de ochtend na een avond met veel drank. Soms helpt dank om in een avond veel oude dreunen te bespreken.

Dit werd een gesprek over oude klappen. Na wat oppervlakkige opmerkingen over de buurt, de straat en het huis, kwam de plompverloren vraag: "en hoe ging het bij jullie dan?"

We kenden elkaar van gezicht en van naam, nu leiden we elkaar rond door onze levens, onze lotgevallen en onze keuzes daarin.

Het past niet in een avond, dit gesprek. Het past ook niet in een fles. En alsof we dat al hadden zien aankomen: het vervolg was al gepland.

Wachten op de windvlaag

Waiting for the wind, a photo by FotoSyb on Flickr.

Als ze groot en sterk genoeg zijn worden ze losgelaten. Dan is het ieder voor zich.
Zover is het nog niet bij deze pluisjes. Ze zitten nog vast aan de kern van de paardenbloem. Totdat het gaat waaien. Of iemand de bloem plukt en heel hard gaat blazen.

De lachende overlever

Dit is Clowntje Wipmeneer. Hij komt uit Praag. Vriendin S had hem voor ons meegenomen als kraamcadeautje. Hij is nu al bijna zes jaar.  

En al is hij gemaakt om te schommelen, hij had vast niet verwacht in zijn houten bestaantje zoveel deining mee te maken. Alle jaren heeft Clowntje Wipmeneer voor mijn raam gehangen. Voor de verhuizing in Utrecht, en na de verhuizing in Houten. Als het kerst is, mag hij in de kerstkrans zitten, tussen de lampjes. En als ik een nieuwe lens heb voor mijn camera, mag 'ie meespelen in de tuin.

Zijn neus is er afgevallen. Die is natuurlijk vakkundig gelijmd en sindsdien is er een soort snottebel zichtbaar. Zijn schommel is aan beide kanten al eens gebroken. Plakband en lijm houden het mannetje nu bijeen.

Hoe leuk ik hem ook vind, zijn waarde dankt hij niet slechts daaraan. Ook zijn historie begint mee te tellen. Hij hoort er bij, en heeft het zelfs - wie wil nog meer bewijs - geschopt tot de Google Streetview-foto.

Als klap op de vuurpijl is hij ook doorgedrongen tot de Flickr-fotocollectie van Frodo. We zouden op een zomerdag gaan fotograferen, maar troffen het niet qua weer. En dus belandden we binnen, achter Clowntje Wipmeneer.

Wipmeneer overleefde relaties, zag hoe ik van baan wisselde en mijn vriend Frodo verloor. Hij zit er soms wat stilletjes bij. Veel om over na te denken. Maar hij blijft lachen.

Beweging vastleggen (how to)

Vanalles beweegt. We zien dat, en ervaren dat alsof het heel normaal is. En dat is het ook. Op een foto - dus een stilstaand beeld - beweging vastleggen is minder normaal. Het vereist kunstgrepen, oefening, en is nog leuk ook.

Het 'bevriezen' van het bewegende voorwerp geeft in veel gevallen niet de gewenste voldoening. Foto's van wedstrijdzwemmers daargelaten: het lijkt me prachtig om hen frontaal van voren, vanuit een laag camerastandpunt, vast te leggen temidden van de waterspatters en de golfslag. (Voorbeeld: zie de aanvulling bij deze blog)
Bij gebrek aan zwembad en aan zwemmers richtte ik me op beweging op het fietspad.

Hoe sportief deze heren er ook uit zien, er is in de achtergrond van deze foto teveel scherpte, om het gevoel op te wekken dat ze heel hard fietsen. (Het feit dat ze dat ook niet deden, is dan nog niet eens echt relevant). De fietsers op de volgende foto rijden veel harder. Lijkt wel.

Zelfs zo hard, dat er helemaal niets op de foto scherp is. Ook zij zelf niet. Hier is de benodigde techniek, die van het meedraaien, overdreven toegepast: de camera draaide sneller dan de fietsers reden. Die balans is niet altijd makkelijk te vinden. De truc bij meedraaien is dat je zorgt dat je onderwerp - ook al beweegt het - toch (ongeveer) op dezelfde plek in je zoeker blijft.

Bij het vastleggen van een onderwerp in beweging spelen veel factoren een rol:

• hoe ver is de beweging van de camera vandaan (verdere onderwerp = minder onscherpte), 
• hoe veel verder weg zijn de voorwerpen in de achtergrond (verder weg is = meer onscherpte), 
• hoe snel draait de camera mee (sneller meedraaien = meer onscherpte) , 
• wat voor lens zit er op de camera (kortere lens = meer onscherpte) , 
• welke sluitertijd kies je (langere sluitertijd = meer onscherpte).

Niet al deze factoren heb je als fotograaf in de hand. Je kunt vaak wel je standpunt kiezen, (in veel gevallen) de gevoeligheid van je camera instellen en je lens(opening) kiezen. En je kunt oefenen. Veel oefenen. Dat is leuk, en komt van pas als je die ene belangrijke foto wilt maken.

Aanvulling: De bovenstaande foto's heb ik zelf gemaakt. Via Google even gezocht naar een voorbeeld van een zwemmersfoto zoals ik die bedoelde. Kwam deze tegen, die geeft het goed weer (via Google images gevonden):

"Deze prachtige dag"

Zaterdagmiddag, en zon. De bomen staan in bloei en narcissen kleuren de bermen langs de fietspaden. Een mooi moment voor een korte foto-tocht door de buurt. Op speurtocht naar de vele mogelijke betekenissen van hetzelfde gegeven. En hoe je daar als fotograaf ook niet onderuit komt.

 

Iedereen ziet hetzelfde ding op zijn eigen manier. Het is de 'belever', degene die het beleeft, die zijn eigen betekenis kiest, al dan niet bewust. Zelfs bij een foto als bovenstaande: de kijker bepaalt wat hij ervan maakt. Iemand die deze fietsers kent, geeft daar betekenis aan. Stedenbouwkundigen kijken naar de groei van de relatief jonge wijken in Houten - overal jonge boompjes, maar wel weer wat groter dan vorig jaar. Talloze referentiekaders zijn denkbaar, elk geeft een andere uitleg. 'Kijk nou toch, wat een groene dijk!' Of 'wat een idylle, er is geen vrachtauto of industrie te zien!' 'Wat een ruimte daar tussen de huizen!' 'Wat is Nederland schoon!' Het zijn maar een paar voorbeelden. Bekijk willekeurige foto's van iemand uit een ander werelddeel en je staat versteld van wat er allemaal opvalt in die beelden. Dingen die voor de fotograaf niet eens het opmerken waard waren. Dat het fietspad rood geasfalteerd is. De heg is aangelegd. De stoep bestraat. Dat het zonnig is, en dat de huizen er netjes bij staan.

Wat ik in mijn beeld laat zien, vertelt ook over mijn manier van kijken. En ook dat gaat vaak onbewust. Ik geniet van de bloemen. Deze bijvoorbeeld.

En dan is de vervolgvraag: wat laat ik nog meer zien? Ik zie, dus zou kunnen tonen, dat de bloem niet alleen staat. Dat er soortgenoten vlakbij zijn. 

Maar evengoed kan ik ervoor kiezen met een foto van deze plek te vertellen hoe mooi de bloem kleur toevoegt aan de omgeving. Of zoiets. Of 'kijk nou toch, hoe de narcis zijn kopje laat hangen'.

Het proces van betekenis geven aan foto's houdt niet op als de foto gemaakt is, of als die is ingeplakt in een blog of album. Als mij morgen iets ergs overkomt, zie ik later in deze hele serie misschien wel een bewijs van de 'zorgeloze tijd' waarin ik nu zat. Terwijl ik dat vandaag de dag niet zo ervaar. Misschien woon ik volgend jaar niet meer in deze buurt. Misschien raak ik volgende week mijn baan kwijt, of de vaardigheid me verbaal uit te drukken. En wat gebeurt er in sociaal opzicht? Deze foto's maakte ik op een moment waarop ik dat allemaal nog niet wist. Later zal ik wellicht anders terugdenken aan deze dag, en andere dingen zien in deze foto's, dan nu.

En waarom zou dat alleen gelden voor foto's? Foto's zijn een weerslag van een moment, en de betekenissen van momenten zijn voor geen twee mensen gelijk. Er kwam - toen ik daar fotografeerde - een rouwstoet voorbij. Voor de nabestaanden is vandaag de dag van die uitvaart. Bij heel veel anderen blijft de dag van vandaag in het geheugen staan als de dag van een dodelijke schutter in Alphen aan den Rijn. Op deze "prachtige dag", zoals burgemeester Eenhoorn hem noemde tijdens de persconferentie, schoot hij - voor zover nu bekend - vijf voor hem totaal onbekende mensen dood en pleegde hij zelfmoord. Reden voor Eenhoorn om ook over "deze pikzwarte dag" te spreken.

Met respect voor alle mogelijke betekenissen: voor mij is - en ik hoop: blijft - vandaag de dag van de narcissen. Zaterdagmiddag, zon, comfortabele warmte, en even geen gedoe.